Etapy rozwoju mowy dziecka od urodzenia do szóstego roku życia

WIEK W MIESIACACH

ROZWÓJ MOWY W PIERWSZYM ROKU ŻYCIA

0 -1 miesiąc

  • Pierwszym  sygnałem głosowym tuż po urodzeniu jest płacz dziecka;
  • Po przez płacz  dziecko komunikuje się z otoczeniem,  komunikuje swoje potrzeby( głód, ból, zimno);
  • Płacz jest również ćwiczeniem narządu oddechowego;

2 -3 miesiąc

  • Pojawiają się wokalizacje pierwszych samogłosek, oraz dźwięki „gardłowe” „k,g,ch”( jest to tzw. głużenie).
  • Te pierwsze wokalizacje mają charakter odruchowy, nie przypominają one jeszcze ludzkiej mowy, pojawiają się niezależnie od tego czy dziecko słyszy, czy nie.
  • Około 2 miesiąca życia dziecko odpowiada uśmiechem na uśmiech.
  • Uspokaja się na głos matki lub ojca.
  • Śpiąc w cichym pomieszczeniu porusza się lub budzi przy głośnych dźwiękach.

5- 6 miesiąc

  • Dziecko zaczyna gaworzyć  – tzn. wymawia ciągi sylab ma-ma, ba-ba, pa-pa,ta-ta), które nie mają jeszcze określonego znaczenia, w późniejszym czasie  będzie budowało  z nich pierwsze  proste wyrazy (takie  jak: mama, baba, tata, papa).
  • Zwraca się w kierunku  źródła dźwięku.
  • Lubi grzechotki, pozytywki i zabawki dźwiękowe,
  • Jest wrażliwe na melodię i intonację głosu osoby dorosłej.

9 -10 miesiąc

  • Pojawia się  gaworzenie samonaśladowcze , dziecko słuchając własnych realizacji zaczyna je powtarzać( brak takich zachowań może wskazywać na zaburzenia rozwoju mowy, w tym uszkodzenia słuchu).
  • Reaguje na swoje imię oraz rozumie proste wypowiedzi o zabarwieniu emocjonalnym poparte gestem ( np. brawo)
  • Kieruje głowę w kierunku osób mówiących ,włącza  swoje gaworzenie do rozmowy, używa własnego głosu chcąc zwrócić na siebie uwagę.
  • Zwraca głowę w kierunku dźwięku.
  • Pojawia  się gest wskazywania palcem.

WIEK W MIESIĄCACH

ROZWÓJ MOWY W DRUGIM ROKU ŻYCIA

13-16  miesiąc

  • Używa coraz większej ilości znaczących słów.
  • Posługuje się nazwami przedmiotów, czynności dotyczących najbliższego otoczenia.
  • Wypowiada wyrazy zbudowane głównie z sylab otwartych.
  • Używa wyrażeń dźwiękonaśladowczych.
  • Upraszcza słowa wymawiając pierwszą lub końcowa sylabę.
  • Słowo zastępuje całe zdanie.
  • Doskonalą się zdolności dzielenia uwagi z dorosłymi.

18 miesiąc

  • Obserwuje się dalszy rozwój słownictwa.
  • Nadal przeważają wypowiedzi jednowyrazowe, wyrażenia dźwiękonaśladowcze.
  • Używa własnych tworów językowych dla określenia rzeczy lub sytuacji.
  • Rozumie proste zdania ( głównie polecenia i zakazy).

24 miesiąc

  • Pojawiają się wypowiedzi dwuwyrazowe np. (mama „am’)
  • Wzrasta poziom rozumienia wypowiedzi dorosłych.
  • Na polecenie pokazuje znane sobie przedmioty( np. zabawki, zwierzęta, ubrania, części ciała)  oraz proste czynności.
  • Nazywa to czego potrzebuje lub co go interesuje.
  • Wymawia wszystkie samogłoski oraz następujące spółgłoski „m,p,b,f w,t,d,n,k,g, ś,ź,ć”
  • Dziecko mówi w trzeciej osobie lp.
  • Miesza formy gramatyczne i części mowy.
  • Mówi często do siebie lub swoich zabawek.

WIEK W LATACH

ROZWÓJ MOWY W TRZECIM ROKU ŻYCIA

3 rok życia

  • Dziecko 3-letnie rozumie i spełnia proste polecenia słowne .
  • Obserwuje się wzrost zasobu słownikowego.
  • Wypowiada proste zdania, które stopniowo stają się coraz dłuższe.
  • Mówi chętnie i dużo o tym co aktualnie widzi, mówi do siebie gdy się bawi.
  • Zaciekawione światem zadaje pytania.
  • Nadal używa tworów językowych, czyli neologizmów, upraszcza słowa.
  • Wypowiada wszystkie głoski z  poprzedniego okresu pojawia się głoska „l” czasami mogą pojawić się głoski s,z,c,dz
  • Stopniowo zanika język dziecięcy.
  • Wzrasta sprawność komunikacyjna i społeczna.

WIEK W LATACH

ROZWÓJ MOWY W CZWARTYM ROKU ŻYCIA

4 rok życia

  • Stały wzrost słownictwa powoduje, że wypowiedzi są coraz dłuższe.
  • Rozumie i wykonuje polecenia także te , które zawierają wyrażenia przyimkowe ( na, w, pod, za, obok).
  • Buduje zdania rozwinięte i złożone.
  • Używa wyrazów nazywających cech przedmiotów ( przymiotniki, przysłówki), pojawiają się wyrazy mające zabarwienie emocjonalne ( np. niesamowite,  wspaniale).
  • Rozpoznaje i nazywa kolory.
  • Obserwuje się spadek neologizmów dziecięcych oraz błędów gramatycznych.
  • Lawinowo wzrasta liczba pytań –  dziecko pyta nie tylko co to? Ale jakie to jest, po co , dlaczego?
  • Potrafi opowiedzieć  krótką bajkę lub zdarzenie.
  • Poprawnie wypowiada głoski s,z,c,dz.
  • Mogą pojawić się głoski „sz,ż,cz dż”.
  • Mowa jest zrozumiała dla obcego otoczenia.

WIEK W LATACH

ROZWÓJ MOWY W PIĄTYM , SZÓSTYM  ROKU ŻYCIA

5,6 rok życia

  • W pełni ukształtowany jest system fonetyczno – fonologiczny tzn. dziecko powinno prawidłowo wypowiadać wszystkie głoski języka polskiego w tym również te najtrudniejsze (sz,ż,cz,dż) oraz głoskę „r”
  • Wzrasta zdolność opowiadania, chętnie opowiada o przebiegu jakiegoś zdarzenia.
  • W swoich wypowiedziach uwzględnia kolejność zdarzeń i zależności przyczynowo- skutkowe.
  • Swobodne nazywa  relacje przestrzenne.
  • Potrafi opisywać przedmioty podając ich charakterystyczne cechy oraz możliwości zastosowania..
  • Swobodne operuje elementami słownikowymi i gramatycznymi systemu językowego . Wypowiedzi są poprawne pod względem logicznym i gramatycznym.

Opracowała Edyta Romaszko – logopeda PPP  w oparciu o następującą bibliografię:

Cieszyńska J., Korendo M., Wczesna interwencja terapeutyczna , Kraków 2008, Wydawnictwo Edukacyjne

Demel G. , Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, Warszawa , 1998.

WSiP,

Emiluta –Rozya D. ,Wspomaganie rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym. CMPPP Warszawa 2006,

Moje dziecko nie słyszy. Praca zbiorowa pod red. J. Kobosko, Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu, Warszawa 1999,

(