Prawidłowe wspomaganie rozwoju mowy małego dziecka –
o co zadbać a czego unikać ?- wskazówki logopedyczne dla rodziców.
Prawidłowy rozwój mowy dziecka wpływa na globalny rozwój jego osobowości. Dzięki rozumieniu mowy dziecko poznaje otaczający świat, a dzięki umiejętności mówienia może wyrazić swoje potrzeby, spostrzeżenia , uczucia i pragnienia.
Co zatem powinni , a czego nie powinni robić rodzice aby wspomagać rozwój mowy dziecka?
Tak postępujemy stymulując rozwój mowy u małego dziecka:
Mówimy do dziecka już od pierwszych dni życia dużo i spokojnie.
Nazywamy otaczające dziecko przedmioty oraz obdarzamy komentarzem słownym czynności które wykonujemy przy dziecku ( np. ubierając je, karmiąc, kąpiąc itp.) Mówiąc do dziecka zwracamy uwagę aby widziało naszą twarz- będzie miało okazję do obserwowania ruchów narządów mowy.
Mówiąc do dziecka dbamy aby nasze wypowiedzi były poprawne językowo, używamy prostych zwrotów, modulujemy głos. Pamiętajmy to nie my uczymy się mowy od dziecka lecz ono uczy się mowy od nas.
Zwracamy uwagę na sposób karmienia dziecka – karmienie piersią zapewnia prawidłowy rozwój aparatu artykulacyjnego.
Gdy dziecko przyjmuje pozycję siedzącą należy zmienić u dziecka sposób podawania pokarmów. Uczymy dziecko jeść z łyżeczki.
Po 1 r ż. należy podawać dziecku twarde pokarmów tak by mogło gryźć , pokarmy zmiksowane nie wymagają wysiłku podczas jedzenia i nie rozwijają stawu żuchwowego. Gryzienie twardszych pokarmów jest doskonałym ćwiczeniem całego aparatu mowy. Prawidłowe żucie decyduje o tym, czy dziecko będzie miało dobry zgryz czy też nie.
Zwracamy uwagę na to by dziecko oddychało nosem, w przypadku, gdy dziecko oddycha ustami należy zasięgnąć pomocy u pediatry lub laryngologa i ustalić przyczynę.
Jeżeli dziecko ma nieprawidłową budowę narządów mowy ( wady zgryzu, uzębienia, rozszczepy podniebienia, krótkie wędzidełko podjęzykowe) koniecznie zapewniamy mu opiekę lekarza specjalisty.
Gdy dziecko zaczyna wypowiadać pierwsze słowa chwalmy go oraz rozszerzajmy jego słownictwo dodając nowe słowo.
Opowiadamy i czytamy dziecku bajki, wiersze, rymowane wyliczanki. By dziecko zaczęło dobrze mówić, najpierw musi słuchać. Wówczas kształtuje się pamięć i uwaga słuchowa.
Uczymy dziecko krótkich wierszyków, rymowanek.
Oglądamy z dzieckiem obrazki, ilustracje, zdjęcia rodzinne nazywając przedmioty, czynności, sytuacje i zachęcamy do powtarzania lub samodzielnego nazywania.
Śpiewamy dziecku piosenki, kołysanki.
Rozwijamy podstawowe słownictwo obejmujące nazwy przedmiotów i czynności codziennego użytku ( osoby, ubrania, zwierzęta, pokarmy, zabawki).
Zachęcamy dziecko do nazywania tego co robi, czym się bawi , chwalimy go za każdy przejaw aktywności słownej , dostrzegajmy nawet najmniejsze osiągnięcie.
Wspólnie oglądamy z dzieckiem programy telewizyjne dostosowane do wieku dziecka, komentujemy wydarzenia, rozmawiamy o treści bajki.
Rysujemy z dzieckiem , mówiąc co kreślimy np. teraz rysujemy kotka , kotek ma głowę , uszy , ogon , łapy itp. Zachęcamy dziecko do wypowiedzi na temat rysunku.
Pozwalamy dziecku wybiegać się. Podczas zabaw ruchowych kształtuje się koordynacja wzrokowo – słuchowo – ruchowa i tworzą się połączenia między neuronami w mózgu. Dziecko, które się nie rusza nie będzie dobrze mówiło.
Jeżeli dziecko osiągnęło wiek, w którym powinno wymawiać daną głoskę , a tego nie robi należy skonsultować się z logopedą .
Staramy się aby rozmowa z nami była dla dziecka przyjemnością.
Tak nie postępujemy
Unikamy podawania dziecku przez dłuższy czas smoczków, zwracamy uwagę by dziecko nie ssało palca. Następstwem tych niepożądanych zachowań mogą być wady zgryzu , które prowadzą do wad wymowy.
W trakcie rozmowy z dzieckiem nawet małym unikamy zdrobnień i spieszczeń tzw. języka dziecinnego. Malec słucha i podświadomie koduje, jak brzmią poszczególne słowa i jak się je wymawia.
Nie zaniedbujemy chorób uszu, gdyż nie leczone mogą prowadzić do niedosłuchu a w konsekwencji do opóźnień w rozwoju mowy.
Nie gasimy naturalnej skłonności dziecka do mówienia cierpkimi uwagami, obojętnością lecz słuchamy uważnie wypowiedzi, zadajemy dodatkowe pytania co przyczynia się do korzystnego rozwoju mowy.
Nie zmuszamy dziecka do powtarzania głosek, do których nie jest jeszcze w pełni dojrzały aparat artykulacyjny. Żądając od dziecka zbyt wczesnego wymawiania trudnych artykulacyjnie głosek możemy spowodować, że dziecko uczy się je realizować w niewłaściwy sposób deformując je. W ten sposób przyczyniamy się do powstawania błędnych nawyków artykulacyjnych.
Nie zawstydzamy dziecka i nie karzemy za wadliwą wymowę.
Nie zmuszamy dziecka leworęcznego do posługiwania się ręką prawą w okresie kształtowania się mowy. Może to doprowadzić u dziecka do niepłynności w mówieniu.
opracowała E. Romaszko – logopeda PPP
Bibliografia:
DEmel G. , Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, Warszawa 19998, WSiP
Chmielewska E. , Zabawy logopedyczne i nie tylko, Kielce, 1997, Kielecka Oficyna Wydawnicza
Cieszyńska J. , Korendo M., Wczesna interwencja terapeutyczna ,Kraków 2008, Wydawnictwo Edukacyjne
Ścibol A. , „ Ćwiczenia i zabawy ortofoniczne” art. w Wychowanie w Przedszkolu.
Witaszczyk U. „Wspomaganie rozwoju mowy dziecka w wieku przedszkolnym „ art.